Από το Βέγειο Ψυχιατρείο … στο Κέντρο Ημέρας Αργοστολίου
Από τον εγκλεισμό … στην κοινωνική επανένταξη

Στην Κεφαλονιά από πολύ νωρίς είχε συνειδητοποιηθεί η αναγκαιότητα ύπαρξης ψυχιατρείου. Μόλις το 1915, κατόπιν απόφασης των τοπικών φορέων, άρχισε τη λειτουργία του το ψυχιατρείο Αργοστολίου, που στεγαζόταν σε τμήμα παλιών αγγλικών στρατώνων. Με την ίδρυση του παρεχόταν η περίθαλψη, δίχως οι ψυχικά πάσχοντες να μεταφέρονται στην Κέρκυρα, αλλά διασφαλιζόταν και η «ησυχία» της πόλης, όπου ως τότε περιφέρονταν απρεπώς ενδεδυμένοι.
Στο ψυχιατρείο εισαγόταν κάποιος λόγω «μανίας», «τρέλας», «μελαγχολίας», «ηλιθιότητας», «αλαφροΐσκιωτοι» ή κάποιος που δεν μπορούσε να θεραπευθεί στη Μονή Αγίου Γερασίμου. Αίτια της «τρέλας» τότε θεωρούνταν η κληρονομικότητα, οι μεταδιδόμενες σεξουαλικά ασθένειες λόγω μετακινήσεων των ναυτικών, η σεξουαλική αποχή, και η κυριαρχία από πονηρό πνεύμα.
Ορόσημο στη λειτουργία του ψυχιατρείου αποτελεί το 1918 οπότε πέθανε ο Πλάτων Βέγιας. Μεγαλέμπορος στο Αργοστόλι και ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε θέματα ψυχικής υγείας, με τη διαθήκη του άφησε όλη του την περιουσία για την ανέγερση και λειτουργία ενός σύγχρονου ψυχιατρείου, το οποίο ονομάστηκε και Βέγειο Ψυχιατρείο.
Μετά από την ανέγερση του νέου κτιρίου το 1931, σε τμήμα του σημερινού νοσοκομείου, το Βέγειο Ψυχιατρείο αποτελεί πλέον πρότυπο ίδρυμα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, με την αρχιτεκτονική του, τους κήπους, τις σύγχρονες εγκαταστάσεις αλλά και με το επιστημονικό του προσωπικό. Αρχικά το ψυχιατρείο φιλοξενούσε 25 τροφίμους, ενώ αργότερα με τη μεταφορά ασθενών κι από άλλα μέρη της Ελλάδος, οι τρόφιμοι έφθασαν τους 75. Οι τρόφιμοι προέρχονταν κυρίως από λαϊκές τάξεις, αφού ασθενείς της ανώτερης κοινωνίας κρύβονταν πίσω από τα υψηλά πορτόνια των αρχοντικών.
Στις 26/ 04/ 1915 οι τρόφιμοι του Ψυχιατρείου με ηρωική έξοδο από το άσυλο πραγματοποίησαν παρέλαση στην κεντρική πλατεία με ρυθμικά βήματα και στρατιωτικά παραγγέλματα, για να βγουν από την «ουδετερότητα» και να «βαδίζουν άνευ όρων». Αν και οι τρόφιμοι ξαναγύρισαν στο ψυχιατρείο, εντούτοις η ιδέα αυτή να βγουν από το ίδρυμα, ταιριάζει με τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις για κοινωνική επανένταξη.
Μετά την καταστροφή του κτιρίου από το σεισμό του 1953, οι τρόφιμοι μεταφέρθηκαν σε ξύλινα παραπήγματα. Το 1960 έπαψε η λειτουργία του και οι τρόφιμοι μεταφέρθηκαν στη Λέρο και την Τρίπολη. Έκτοτε οι ψυχικά πάσχοντες σε οξεία φάση μεταφέρονται σε ψυχιατρικά νοσοκομεία εκτός νησιού.
Με την ανακάλυψη των ψυχοφαρμάκων το 1950, και με την ανάπτυξη της ψυχολογίας, η επιστημονική κοινότητα αρχίζει να υποστηρίζει την έξοδο από το άσυλο. Στην Ευρώπη αρχίζει έντονα η ψυχιατρική μεταρρύθμιση από το 1980 με το κλείσιμο των ασύλων, όπου γινόταν χρόνιος εγκλεισμός, και τη δημιουργία, πλέον, εξω- ψυχιατρικών δομών.
Στο Αργοστόλι αντίστοιχη κοινοτική δομή που στοχεύει στην περίθαλψη και τη θεραπεία των ασθενών μέσα στην κοινότητα, είναι και το Κέντρο Ημέρας. Εκτός από ατομικές θεραπευτικές συνεδρίες, στο κέντρο πραγματοποιείται ένα ημερήσιο πρόγραμμα ομαδικών δραστηριοτήτων με απώτερο στόχο την βελτίωση δεξιοτήτων και την κοινωνική επανένταξη ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας.
Το Κέντρο Ημέρας Αργοστολίου, της Μ.Κ.Ο. «Αλληλεγγύη» παρέχει δωρεάν υπηρεσίες και είναι ανοιχτό καθημερινά από 09.00 πρωί ως 17.00 απόγευμα. Βρίσκεται Λεωφ. Βεργωτή 18, έναντι δικαστηρίου. Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι 26710- 27426.
H ψυχική ασθένεια είναι ιάσιμη και οι ψυχικά πάσχοντες με τα κατάλληλα θεραπευτικά μέσα μπορούν να ενταχθούν στη κοινωνία ως ενεργά και ισότιμα μέλη της!
Ρεγγίνα Γιαννάκη, Ψυχολόγος


Πηγές
Δεμπόνος Α., Σταθμοί στην πολιτικοκοινωνική και πολιτισμική ζωή του Αργοστολίου, Δεπάψ, 1994
Πουλάκη- Κατεβατή Δ., Προσεισμική Κεφαλονιά, Εικών, Αθήνα, 2003
Σκηνιωτάτος Σπ., Παγκεφαλληνιακόν Ημερολόγιον, Αργοστόλι, 1937